پاکستاني اولس او حکومت افغان مهاجرینو سره په سخت وخت کښې نه هیریدونکې مرسته کړې چې په نړۍ کښې ی مثال نشته: حافظ محب الله

نصیب شاه شینواري

په پېښور کې د افغانستان د اسلامي امارت قونسل جنرال حافظ محب الله ویلي، چې پاکستان د انصارو په څیر د خپلو افغان مهاجرو وروڼو سره چې څومره مرسته کړې، د نړۍ بل هیواد کښې یې مثال نشته.

د پاکستان مرستې پرته افغان اولس او حکومت نه شو کولې چې د نړۍ دوه قوي سوپر قوتونو ته ماتې ورکړې،دا صرف د پاکستان د مرستې پس ترلاسه شول.
د دواړو وروڼو گاونډيو هيوادونو لپاره په گډه تجارت او پرمختگ کول ګران کار نه دى.

د دې خيالاتو څرګندونه په پيښور کښې د انسټيټيوټ آف ريجنل سټډيز (آئي آر ايس) لخوا د پاک افغان دوه اړخيزه تجارت په اړه جوړ شوي په قاضي حسين احمد آډيټوريم کښې جوړې شوې غونډې په مهال وکړې.

د پاک افغان دوه اړخیزه تجارن په موضوع په اړه جوړ شوي سیمینار کې د اباسین کالم لیکونکو اتحادیې رییس ضیاالحق سرحدي، د پاک افغان چیمبر رییس شاهد حسین، د سرحد د سوداګرۍ او صنایعو خونې اجرایوي غړي او د IRS مشر د ځانګړي مېلمه په توګه خبرې وکړې. چیئرمېن ډاکټر محمد اقبال خلیل هم خپل نظر څرګند کړو. حافظ محب الله وویل چې د نن ورځې هڅې د دوستانه او په ځانګړې توګه د دوه اړخیزو سوداګریزو اړیکو د ښه کولو لپاره یو اغیزمن ګام دی هغه وويل، په افغانستان کې د روسيې او امريکا د يرغل موخه د افغانانو د ازادۍ روحيه او د اسلام دين ته زيان رسول و، روسيې او امريکا په افغانستان کې هېڅ ډول پرمختيايي کار ونه کړ، بلکې زموږ زيربناوې يې زيانمنې کړې، زموږ ذراعت د بندونو جوړولو، سوداګرۍ او د اقتصاد ښه والي ته هېڅ کوم پام نه دی شوی، ځکه د دوی موخه موږ ته پرمختګ نه، بلکې موږ د دوی خپل ځان غلامان جوړول وو، په داسې حال کې چې نن په افغانستان کې د اسلامي امارت باثباته حکومت شتون لري، خو نړۍ د هغه د دوه مخي رول له امله په رسمیت نه پېژني.

هغوی اوویل پاکستان او افغانستان دواړه وروڼه هېوادونه د یو بل اړتیاوې پوره کولای شي. د افغانستان د طبیعي زیرمو په لرلو سره پاکستان کولای شي له هغو څخه ګټه واخلي، په داسې حال کې چې پاکستان کولای شي د افغانستان خوراکي او نورې اړتیاوې پوره کړي.

یهود او نصاری غواړي زموږ تر منځ واټن پیدا کړي، موږ باید په ګډه دا دسیسه مات کړو، که موږ دواړه قوتونه په ګډه مات کړو، په تجارت او سوداګرۍ کې هم د یو بل له اسانتیاوو ګټه اخیستلای شو.

هغه وويل چې د دوه اړخيزه سوداګرۍ په برخه کې وړې ستونزې د دواړو خواوو د سوداګرو د ټولنې په مشوره د خبرو اترو له لارې حل کيداى شي، هغه هيله څرګنده کړه چې IRS به په راتلونکي کې هم دا ډول رغنده او مثبت فعاليتونه جاري وساتي چې د دواړو ګاونډيو هېوادونو ترمنځ د ګډو ګټو په ترلاسه کولو کې مرسته وکړي.

ضياء الحق سرحدي سيمينار ته د وينا په مهال وويل چې د 1965 او 2010 د پاک افغان ترانزيټي معاهدو په وخت په پوله دوه يا درې ډيپارټمنټونه موجود وو اوس په لسګونو ډيپارټمنټونه دي خو ستونزې کمې شوې نه دي۔

پخوا به مالونه د پولې له هغې غاړې په پنځه زره کلدارو په خوندي توګه لېږدول کېدل، خو اوس په لسګونو دروازو کې رشوت ورکول وي، بايد د دواړو غاړو مسوولين دې ستونزو ته پام وکړي، څو کاله وړاندې هم په دغه ولايت کې د د افغانستان په سوداګرۍ کې د پاکستان ونډه ۵۰ سلنه وه او دا مهال د افغانستان د سوداګرۍ ټولیز حجم ۵ میلیارده ډالره دی، چې په تېرو څو کلونو کې د افغانستان ۷۰ سلنه کارګو د ایران بندر عباس او چابهار بندرونو ته لېږدول شوي دي.

په افغانستان کې د یو باثباته حکومت د رامنځته کولو لپاره باید د دواړو هېوادونو ګډې سوداګرۍ ته پاملرنه وشي او په دې لړ کې د ازبکستان، افغانستان او پاکستان ترمنځ د درې اړخیزې پټلۍ د پروژې په اړه موافقه وشوه.

شاهد حسين وويل چې د پاک افغان سوداګري نه يوازې د دواړو هېوادونو په ګټه ده، بلکې دا د دواړو خواوو په ځانګړې توګه د سرحدي صوبو د خلکو په ګټه هم ده.د پاکستان او افغانستان تر منځ ترانزيټي سوداګري او دوه اړخيزې سوداګريزې اړيکې ټينګې شوې دي.

له لسیزو راهیسې د ټرانزیټي سوداګرۍ په برخه کې افغانستان له بهرنۍ نړۍ سره سوداګري کوي، په دوه اړخیزه سوداګرۍ کې له یوه هېواد څخه بل هېواد ته توکي وارد او صادرېږي، که دلته له نورو هېوادونو څخه توکي را وارد شي، ګرانېږي. د دواړو وروڼو هېوادونو لپاره کومه ځانګړې ګټه لري.

نوموړي زیاته کړه چې ګډې موخې د ګډو بازارونو د جوړولو له لارې ترلاسه کېدای شي. د پاک افغان په تعلقاتو کې ستونزې عارضي او سطحي دي، دښمن قوتونه غواړي چې د دواړو وروڼو ملکونو ترمينځ غلط فهمي په غوړولو سره واټن پېدا کړي، د دواړو خواوو ازاد تګ راتګ سره دوه اړخيزه تجارت څو چنده زياتولی شي.

ډاکټر محمد اقبال خليل په خپله وینا کښې وويل، دواړه وروڼه ګاونډي هېوادونه د مذهب، تاريخ، کلتور او ژبې په ګډو اړيکيو پورې تړلي دي، د دواړو هېوادونو تر منځ د دوستانه سوداګريزو اړيکو راتلونکی روښانه دی..

نوموړي اوویل څه عناصر د دواړو وروڼو هېوادونو ګډ دښمنان دي، دا د سوداګرۍ نړۍ چین د سوداګرۍ له لارې په ټوله نړۍ کې خپلې پښې غځوي، موږ هم باید له دغو قوتونو زده کړو.

پاکستان او افغانستان. د نړۍ تر ټولو مهم هېوادونه دي، په جيو ستراتيژيک موقعيت کې موقعيت لري، د دغو دوو هېوادونو نږدېوالی د ټولې سيمې برخليک بدلولی شي، دلته د پرمختګ ډېر امکانات شته.

په دې سيمه کې د اقتصادي انجنيرۍ لپاره ښه فرصتونه شته، د پاکستان او افغانستان سوداګري په ۲۰۱۲ کال کې په خپل اوج کې وه، اوس ۲۰ فيصدو ته راټيټه شوې ده، دا هلته له ثبات او سوداګريزو فعاليتونو سره تړلې ده.

د سړکونو او اورګاډي د شبکې له لارې به دا دوه اړخیزې اړیکې به وده وکړي چې د دې لپاره د دواړو هېوادونو حکومتونه او همدارنګه د سوداګرۍ ټولنه باید کلیدي رول ولوبوي، د IRS د دې فعالیتونو اصلي موخه د ناسم پوهاوي له منځه وړل دي.